Sông Mekong bắt nguồn từ cao nguyên Tây Tạng (Trung Quốc), chảy qua 6 quốc gia gồm Trung Quốc, Myanmar, Lào, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam, trước khi đổ ra biển Đông. Khi vào lãnh thổ Việt Nam, con sông chia thành hai nhánh lớn: sông Tiền và sông Hậu, rồi tỏa ra 9 cửa sông đổ ra biển, tạo nên tên gọi “Cửu Long Giang”. Dù chỉ chảy qua Việt Nam khoảng 220 km, nhưng Mekong mang lại nguồn phù sa quý giá, bồi đắp cho vùng đồng bằng sông Cửu Long – vựa lúa lớn nhất và trù phú nhất của cả nước.

Ngoài vai trò cung cấp nguồn nước và phù sa, sông Mekong còn là tuyến giao thông thủy huyết mạch, kết nối các tỉnh miền Tây Nam Bộ với Campuchia và các nước trong khu vực. Hệ sinh thái ven sông đa dạng, với hàng nghìn loài cá và thủy sản nước ngọt, trở thành nguồn sinh kế chính của hàng triệu người dân. Dọc sông là những khu chợ nổi như Cái Răng, Phụng Hiệp, nơi nhịp sống sông nước được lưu giữ qua bao thế hệ. Mekong cũng mang lại tiềm năng du lịch lớn, thu hút du khách quốc tế đến trải nghiệm du lịch sinh thái, tham quan làng nghề và thưởng thức ẩm thực miệt vườn.

Sông Hồng bắt nguồn từ tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) với tên gọi Nguyên Giang, sau đó chảy vào Việt Nam qua tỉnh Lào Cai, xuôi qua các tỉnh miền núi và đồng bằng Bắc Bộ, trước khi đổ ra biển qua cửa Ba Lạt. Đây là con sông gắn bó mật thiết với lịch sử và văn hóa miền Bắc, được ví như “mạch máu” nuôi sống cả vùng đồng bằng trù phú. Đặc điểm nổi bật của sông Hồng là lượng phù sa đỏ dồi dào, mang đến sự màu mỡ cho những cánh đồng lúa, hoa màu.

Không chỉ đóng vai trò kinh tế, sông Hồng còn là biểu tượng văn hóa và tinh thần. Hình ảnh con sông này xuất hiện nhiều trong thơ ca, âm nhạc, hội họa, trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho các nghệ sĩ. Trên sông còn diễn ra nhiều hoạt động kinh tế sôi động như vận tải hàng hóa, đánh bắt cá, nuôi trồng thủy sản. Các làng ven sông thường tận dụng đất phù sa để trồng bãi giữa, hoa màu, mang lại thu nhập cao. Đồng thời, sông Hồng cũng là điểm du lịch nổi tiếng với các bến nước, cầu cổ và cảnh hoàng hôn lãng mạn ở Hà Nội.

Sông Đồng Nai là con sông nội địa dài nhất Việt Nam, bắt nguồn từ cao nguyên Lâm Viên (tỉnh Lâm Đồng) và chảy qua nhiều tỉnh, thành phố như Đồng Nai, Bình Dương, TP.HCM, trước khi hợp lưu với sông Sài Gòn và đổ ra biển. Đây là nguồn cung cấp nước sinh hoạt quan trọng cho hàng triệu người dân ở khu vực Đông Nam Bộ, đặc biệt là TP.HCM – trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước.

Sông Đồng Nai còn đóng vai trò lớn trong sản xuất điện năng, với hàng loạt công trình thủy điện như Đồng Nai 3, Đồng Nai 4, Trị An. Dọc sông có nhiều khu du lịch sinh thái, rừng ngập nước và vườn quốc gia như Cát Tiên, thu hút du khách yêu thiên nhiên. Ngoài ra, vùng đất ven sông còn là nơi nuôi trồng thủy sản, trồng cây ăn quả và phát triển các làng nghề truyền thống. Tuy nhiên, do mức độ đô thị hóa nhanh, sông Đồng Nai đang đối mặt với thách thức về ô nhiễm và cần các biện pháp bảo vệ nghiêm ngặt.

Sông Lam, hay còn gọi là sông Cả, bắt nguồn từ dãy Trường Sơn ở Lào, chảy qua Nghệ An, Hà Tĩnh rồi đổ ra biển Đông tại Cửa Hội. Đây là con sông lớn nhất khu vực Bắc Trung Bộ, có lưu vực rộng lớn, cung cấp nguồn nước cho sản xuất nông nghiệp, thủy sản và đời sống dân sinh. Lượng phù sa từ sông Lam đã nuôi dưỡng những cánh đồng màu mỡ của xứ Nghệ, giúp nơi đây trở thành vùng đất giàu truyền thống canh tác.

Sông Lam không chỉ có giá trị kinh tế mà còn mang ý nghĩa lịch sử, văn hóa sâu sắc. Trong lịch sử, sông từng là tuyến giao thông quan trọng kết nối miền núi và đồng bằng. Nhiều câu ca, bài hát đã ca ngợi vẻ đẹp thơ mộng của dòng sông như “dòng Lam xanh biếc”, “nước sông Lam chẳng khô cạn bao giờ”. Ngày nay, hai bên bờ sông Lam là những điểm du lịch sinh thái hấp dẫn, với các làng nghề truyền thống, bến nước, bãi cát trải dài.

Sông Đà bắt nguồn từ vùng núi cao Vân Nam (Trung Quốc), chảy qua các tỉnh Lai Châu, Sơn La, Hòa Bình trước khi hợp lưu với sông Hồng tại Phú Thọ. Đây là một trong những con sông có cảnh quan hùng vĩ nhất miền Bắc, nổi bật với những đoạn nước xanh biếc, những ghềnh thác dữ dội và các hẻm núi đá dựng đứng. Đặc biệt, sông Đà còn được bất tử hóa trong văn học Việt Nam qua tùy bút “Người lái đò sông Đà” của Nguyễn Tuân, nơi ông ví con sông vừa hung bạo vừa trữ tình, mang vẻ đẹp độc đáo hiếm có.

Về kinh tế, sông Đà giữ vai trò chiến lược trong việc cung cấp điện năng, nhờ hệ thống thủy điện lớn nhất cả nước – Thủy điện Hòa Bình, cùng nhiều công trình khác như thủy điện Sơn La, Lai Châu. Không chỉ sản xuất điện, sông Đà còn giúp điều tiết lũ, cung cấp nước tưới cho nông nghiệp và là nguồn thủy sản phong phú. Du lịch trên sông Đà cũng rất phát triển, với các hoạt động chèo thuyền kayak, khám phá hồ Hòa Bình, tham quan bản làng ven sông.

Sông Mã bắt nguồn từ dãy núi biên giới Việt – Lào, chảy qua các tỉnh Sơn La, Thanh Hóa và đổ ra biển tại cửa Lạch Hới. Dòng sông này nổi tiếng trong lịch sử và văn hóa, từng được khắc sâu trong thơ ca cách mạng với câu thơ “Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!”. Sông Mã mang theo phù sa nuôi dưỡng đồng bằng ven biển Thanh Hóa, góp phần tạo nên những cánh đồng lúa và vùng nuôi trồng thủy sản trù phú. Ngoài vai trò nông nghiệp, sông Mã còn là tuyến giao thông thủy nội địa quan trọng, kết nối vùng núi phía Tây với đồng bằng. Nhiều làng nghề truyền thống như đúc đồng, dệt chiếu, gốm sứ phát triển dọc hai bờ sông nhờ thuận lợi về vận chuyển hàng hóa. Địa hình dọc sông cũng tạo điều kiện cho phát triển du lịch sinh thái, khám phá hang động, thác nước và trải nghiệm văn hóa dân tộc Thái, Mường.

Sông Bé bắt nguồn từ vùng núi Bù Đăng (tỉnh Bình Phước), chảy qua Bình Dương rồi hợp lưu vào sông Đồng Nai. Dọc sông Bé là những vùng đất đỏ bazan màu mỡ, thích hợp trồng cây công nghiệp như cao su, cà phê, điều. Đây cũng là lý do mà nhiều khu vực ven sông đã trở thành vùng kinh tế trọng điểm về nông nghiệp. Về thủy điện, sông Bé nổi tiếng với các công trình lớn như Thác Mơ và Cần Đơn, cung cấp điện năng và điều tiết nước cho cả vùng. Hệ thống hồ chứa trên sông không chỉ phục vụ sản xuất mà còn tạo cảnh quan đẹp, thu hút du khách đến nghỉ dưỡng và câu cá. Sông Bé còn là nơi cư trú của nhiều cộng đồng dân tộc thiểu số, nơi con sông gắn liền với các lễ hội truyền thống, tập quán sinh hoạt và đời sống tinh thần của người dân.

Sông Ba là con sông lớn nhất khu vực Nam Trung Bộ, bắt nguồn từ dãy Ngọc Rô (Kon Tum), chảy qua các tỉnh Gia Lai, Đắk Lắk và Phú Yên trước khi đổ ra biển qua cửa Đà Rằng. Đây là nguồn nước chính phục vụ cho nông nghiệp của cả một vùng rộng lớn, đặc biệt là tỉnh Phú Yên – nơi có nhiều cánh đồng lúa và hoa màu được tưới tiêu từ dòng sông này. Trên sông Ba có nhiều công trình thủy điện, trong đó nổi bật nhất là thủy điện Sông Ba Hạ, vừa cung cấp điện năng vừa điều tiết nguồn nước. Ngoài ra, khu vực hạ lưu sông Ba còn là điểm du lịch hấp dẫn với cảnh quan thơ mộng, làng chài ven sông và các lễ hội truyền thống của người dân Phú Yên. Dọc bờ sông, những bãi bồi màu mỡ cũng được tận dụng để trồng mía, ngô, rau quả, góp phần phát triển kinh tế địa phương.

Sông Hậu là một trong hai nhánh chính của sông Mekong khi chảy vào Việt Nam, bắt đầu từ Phnom Penh (Campuchia) rồi đi qua An Giang, Cần Thơ, Vĩnh Long, Sóc Trăng trước khi đổ ra biển Đông. Đây là con sông mang ý nghĩa đặc biệt với đời sống người dân miền Tây, bởi nước sông Hậu quanh năm ngọt, ít bị xâm nhập mặn, rất thuận lợi cho trồng lúa, cây ăn trái và nuôi thủy sản. Sông Hậu còn là tuyến giao thông thủy huyết mạch, nối liền các tỉnh đồng bằng với Campuchia, giúp việc vận chuyển hàng hóa diễn ra thuận tiện. Ven sông Hậu có nhiều khu chợ nổi nổi tiếng như Cái Răng, Phong Điền, là điểm đến hấp dẫn của du khách muốn khám phá văn hóa sông nước. Ngoài ra, vùng ven sông còn phát triển mạnh các làng nghề truyền thống như đóng ghe, làm bún, chế biến thủy sản.

Sông Thu Bồn bắt nguồn từ dãy Ngọc Linh (Quảng Nam), chảy qua nhiều vùng đất trù phú trước khi đổ ra biển qua cửa Đại, Hội An. Trong quá khứ, con sông này từng là tuyến giao thương quan trọng, giúp thương cảng Hội An trở thành một trong những trung tâm buôn bán sầm uất nhất Đông Nam Á vào thế kỷ XVI – XVII. Ngày nay, sông Thu Bồn vẫn giữ được vẻ đẹp hiền hòa, thơ mộng, trở thành điểm du lịch nổi tiếng. Du khách có thể đi thuyền dọc sông, ngắm cảnh làng quê, làng nghề gốm Thanh Hà, làng mộc Kim Bồng và thưởng thức ẩm thực Quảng Nam. Sông cũng cung cấp nguồn nước quan trọng cho nông nghiệp, thủy sản, đồng thời bồi đắp phù sa cho các vùng đất ven bờ, giữ cho đất đai luôn màu mỡ.